29 Aralık’ta, 100 yaşında ölen eski ABD Başkanı Jimmy Carter’ın 1977-1981 arasındaki 4 yıllık görev süresi bir hayli hareketliydi. 1973’teki birinci petrol krizinin sarstığı siyasi zeminde görev yapmaya çalışan Carter, 1979’da ikinci petrol krizi, Sovyetlerin Afganistan’ı işgali, İran İslam Devrimi, Doğu Asya’da artan askerî gerilimler gibi önemli meselelerle karşı karşıya kaldı. Tüm bu hayhuy içinde 1981’de başkanlığı Cumhuriyetçi Ronald Reagan’a kaptıran Carter’ın 1980’de verdiği bir karar spor tarihinde de önemli bir yer etti.ABD, o yıl SSCB’nin İslamcı milis grupların baskısı altındaki müttefik hükümetini korumak üzere Afganistan’a girmesine tepki olarak 1980 Moskova Olimpiyat Oyunları’nı boykot etme kararı almıştı. ABD’yle birlikte aralarında Kanada, Batı Almanya, Japonya, İsrail, Suudi Arabistan, Pinochet yönetimindeki Şili’nin de olduğu 60’tan fazla ülke boykota katıldı. Oyunlara katılma hakkı elde eden 474 sporcunun fikrinin pek de önemsenmediği bu politik hamle, birçok sporcunun olimpiyat hayallerinin sonu oldu. Bu 474 sporcudan 227’si bir daha olimpiyat oyunlarında mücadele etme şansı yakalayamadı. Güreşçi Jeff Blatnick, onlardan biri değildi, 1984 Los Angeles’ta altın madalya kazanacaktı ama yıllar sonra bir uçak seyahati sırasında rastladığı Carter’ın ona 1980 boykotu için “O hatalı bir karardı” itirafında bulunduğunu da tüm dünyaya söyleyen o olacaktı.Carter’ın boykot hamlesi, 27 Aralık 1979’da SSCB askerlerinin Afganistan’a girmesinden bir hafta sonra kamuoyuna duyuruldu. Ulusa seslenen ABD Başkanı, bir dizi yaptırımın yanı sıra Moskova 1980’e de katılmayacaklarını açıkladı. Bu açıklama, Şubat 1980’de New York, Lake Placid’de düzenlenecek olan Kış Olimpiyat Oyunları’nı daha da ilginç hâle getirdi. ABD’de bir spor müsabakasından çok daha farklı medyatik-kültürel karşılıkları olan “Miracle on Ice”, “Buzdaki Mucize” namlı buz hokeyi maçı da burada oynandı. ABD’nin üniversite öğrencilerinden oluşan takımının, SSCB’nin son 4 olimpiyat oyunlarının altın madalyalı, yenilmez armadasını final raundunun ilk ayağında mağlup etmesi politik atmosferin etkisiyle devasa bir olaya dönüşmüştü. ABD’li hokeyciler, Finlandiya’yı da mağlup ederek altın madalyayı boyunlarına takarken belki de “rakibi sahada yenmenin” etkisine dair Jimmy Carter’a da bir mesaj göndermişti. Ama bu hamlenin politik gücüne dair inancını koruyan Carter, geri adım atmadı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Muhammed Ali'nin imajı sarsıldı</h2>1970’lerin ikinci yarısıyla birlikte Washington’la buzları eriten efsane boksör Muhammed Ali’yi dahi “boykotu büyütmek üzere” Afrika’ya gönderen Carter, Ali’nin Afrika’nın birçok ülkesinden ret yemesine ve “Başkanın kuklası” olarak nitelenerek karizmasının çizilmesine neden oldu.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bilgi notu: Muhammed Ali, Kenya, Liberya ve Senegal başkanlarını ikna etmeyi başarmıştı. Ama Nijerya ve Tanzanya'nın liderleri kendisiyle görüşmeyi dahi reddetti. Tanzanya lideri Julius Nyerere, Carter'ın kendilerine "basit bir sporcuyu" göndermesini politik kabalık olarak tanımladı. Tanzanya'daki basın toplantısında Ali'ye açıkça "Beyaz Saray'ın kuklası" olup olmadığı soruldu. Ali bir anda Afrika'ya karşı "beyazların işbirlikçisi Uncle Tom'a" dönüşmüştü.</li></ul>Blatnick’e itirafının dışında Carter’ın yüzücü Jesse Vassallo’ya da pişmanlığını dile getirdiği bir anekdotu mevcut. Vassallo, eski başkanın kendisine “Moskova’da yarışsaydın kazanabilir miydin” diye sorduğunu, “2 altın bir gümüş kazanırdım” yanıtını aldıktan sonra kendisine kederli kederli baktığını açıklamıştı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Spor değil politika sahası algısı güçlendi</h2>2021’de Jimmy Carter’ın biyografisini kaleme alan Kai Bird, boykot kararının daha ılımlı olan Dışişleri Bakanı Cyrus Vance’la rekabet hâlindeki ulusal güvenlik danışmanı Zbigniew Brzezinski’nin ürünü olduğunu yazar. Brzezinski, Carter’a “Carter Doktrini”ni kabul ettirerek kendisi için önemli bir zafer kazandı ama bunun ne Carter’a, ne ABD politikasına, ne spora faydası oldu.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dahası: Boykot kararıyla NBC de yayın hakları için 85 milyon dolar ödediği Moskova 1980’i yayınlamadı.</li></ul>1980 boykotu, olimpiyat oyunlarının tüm dünya için bir festival olduğu şeklindeki algının zayıflamasına neden oldu. 1976 Montreal’in Afrika ülkeleri tarafından boykot edilmesi sonrası (Afganistan, Arnavutluk, Burma, Irak, Guyana, Sri Lanka ve Suriye diğer boykotçulardı), 1980 Moskova da geniş bir boykotla zayıflatılmıştı. SSCB’nin uzun tartışmalar sonucunda misillemede karar kılması ve 1984 Los Angeles’ı boykot etmesiyle üst üste 3 olimpiyat oyunları da spordan çok politikanın, dostça rekabetten çok siyasi husumetin öne çıktığı organizasyonlar olarak tarihe geçti.

Punto 

29 Aralık'ta, 100 yaşında hayatını kaybeden eski ABD Başkanı Jimmy Carter, spor tarihinin en geniş Olimpiyat Oyunları boykotlarından birinin de baş aktörüydü. Carter, birçok sporcunun Olimpiyat hayallerini söndüren bu hamlesinden derin pişmanlık duydu.

Carter’ın pişmanlığı: 1980 Moskova boykotu

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">• &nbsp;Eski ABD başkanı öldü: 39. ABD Başkanı, 1977-1981 arası görev yapan Jimmy Carter, 100 yaşında hayatını kaybetti.

Spektrum

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">• &nbsp;Müzisyenlerin savunucusu: Kariyeri boyunca müziğin önemini vurgulayan ve Bob Dylan hayranlığıyla tanınan "müzisyenlerin savunucusu" lakaplı ABD'nin 39. Başkanı Jimmy Carter, 100 yaşında yaşama veda etti.

Duende

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp; Carter:&nbsp;Jimmy Carter, the 39th president of the United States and winner of the 2002 Nobel Peace Prize, died Sunday at the age of 100 at his home in Plains, Georgia, the Carter Center said. The longest-lived American president served from January 1977 to January 1981.

Aposto World

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp; Eski ABD başkanı öldü: 39. ABD Başkanı, 1977-1981 arası görev yapan Jimmy Carter, 100 yaşında hayatını kaybetti.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dahası: Watergate Skandalı'nın etkilerinin sürdüğü bir dönemde başkanlığa seçilen Demokrat Partili Carter, görev süresi boyunca petrol krizi, SSCB'nin Afganistan'ı işgali ve İran İslam Devrimi gibi önemli olaylarla karşı karşıya kaldı. 1981 seçimlerini Ronald Reagan'a kaybeden Carter, 1982'de kurduğu sivil toplum kuruluşu The Carter Center'daki çalışmalarıyla 2002'de Nobel Barış Ödülü'ne layık görüldü.</li></ul>

Aposto Gündem

<img src="https://images.aposto.com/2022/10/0/1668304873105.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">🌿 Onlarca yıldır iklim felaketinin olası etkileri üzerine konuşuyoruz. Peki bulunduğumuz noktada elimizde kaç on yıl kaldı?BM'nin yıllık iklim değişikliği zirvelerinin en sonuncusu olan COP27 konferansına hazırlanırken yazılan bir makale, insan uygarlığını adım adım gittiği korkunç yıkıma karşı uyarıyor.&nbsp;Geçen sene Glasgow görüşmelerinden önce uzmanlar, bu yüzyılda küresel ısınmayı 1.5℃ ile sınırlamak için dünyanın son şansı olduğu konusunda uyarmıştı. Aradan geçen bir senenin ardından, geçtiğimiz hafta yayınlanan bir BM raporu hiç de iç açıcı olmayan sonuçlar ortaya koydu. Rapora göre tüm uluslar önümüzdeki on yılda iklim hedeflerine ulaşsa bile, gezegen yine de 2,5 derecelik bir felaketle ısınacak.&nbsp;Peki fosil yakıt endüstrisinin siyasi ayağı hamle yapmakta neden bu kadar gecikiyor? Jimmy Carter'dan Trump'a sürdürülebilir bir dünya hayalinin iki yüzlülüğünü <a fr-original-style="" href="https://www.gelecekburada.net/teknoloji-caginda-iklim-felaketi-caresizligi/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan</a> okuyabilirsin.

<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Fed, yüksek enflasyon ile son iki yılın para politikası arasındaki bağlantıyı gözden geçiriyor mu?”</blockquote>ABD Merkez Bankası Başkanı (Fed) Jerome Powell, 15 Haziran 2022’de politika faizini 1994’ten bu yana ilk kez 75 baz puan artırdıktan sonra kameraların karşısına geçtiğinde karşılaştığı sorulardan biri buydu. Powell’ın soruya cevabı, son zamanlarda üstlendiği ve eski Fed Başkanı Paul Volcker ile sıkça karşılaştırılmasına neden olan “enflasyon savaşçısı” duruşundan biraz farklı, suçu üstlenmekten uzaktı: “Ekonomiyi birçok farklı gücün yönlendirdiğinin farkındayız; ancak yakın tarihte pandemi, Rusya-Ukrayna savaşı ve Çin’deki kapanmalar gibi olağanüstü şoklarla karşılaştığımızı da göz ardı etmemek lazım.”Geçen yılın çoğunu, enflasyonun “geçici” olduğunu söyleyerek geçiren Powell, bu cevapla bir yandan yüksek enflasyon ortamında faiz artırımlarına devam edileceğinin sinyalini veriyordu; diğer yandan ise bir süredir karşılaştırıldığı eski Fed Başkanı Volcker’ın rolünü üstlenmeye henüz hazır olmadığını gösterir gibiydi. Peki, son dönemde Paul Volcker’ın adı neden bu kadar sık anılmaya başlandı? Jerome Powell, yeni Paul Volcker olabilir mi? Gelin birlikte inceleyelim.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Merkez bankacılığında bir efsane: Paul Volcker kimdir?</h3>1970’lerde tüm dünya petrol krizinin etkisindeyken ABD’de enflasyon, %12 seviyelerine ulaşmış; dönemin başkanı Gerald Ford, Whip Inflation Now (WIN) (Hemen enflasyonu kırbaçla) isimli bir program <a fr-original-style="" href="https://daktilo1984.com/yazilar/paul-volckerin-ardindan/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">başlatmıştı</a>. Vatandaşları tasarrufa yönlendirerek enflasyonu düşürmeyi amaçlayan WIN, beklenen başarıya ulaşamazken Ford’un görevi bıraktığı 1978’de enflasyon hala oldukça yüksekti. Bu noktada devreye, ABD’nin en etkili merkez bankası başkanlarından biri olarak görülen Paul Volcker girdi.Ağustos 1979’da Fed başkanı olarak atanan Volcker, göreve gelmeden önce dönemin başkanı Jimmy Carter’dan icraatlarını belirleyecek üç istekte bulundu: Fed tamamen bağımsız olacak, enflasyonla mücadeleye odaklanacak ve sıkı para politikası uygulayacaktı. Volcker yönetimi altında faizler, bir sene içinde %11 seviyelerinden %20’ye kadar yükseltildi. Haziran 1981’de ise %21,5 ile zirveyi gördü. Faiz artışları devam ederken ülkede işsizlik, %11’e çıkmış; otomobil üreticileri satamadıkları otomobillerin anahtarlarını Fed’e postalamaya, çiftçiler traktörleriyle Fed binasının etrafında tur atmaya başlamıştı.Volcker, dönemin istenmeyen adamıydı; ancak sıkı para politikasındaki inatçı yaklaşım işe yaradı. ABD’de enflasyon, 1980’de %14,6 ile zirveyi gördükten sonra Haziran 1983’te %2,5’a kadar <a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/interactive/2015/12/11/business/economy/fed-interest-rates-history.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">düştü</a>. 1980’lerin ortasında hem işsizlik hem de enflasyon 1970’lerdeki seviyelerinden çok uzakta rekor düşük seviyelere geriledi, faizler de aşamalı olarak düştü.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Jerome Powell, nasıl bir politika izledi?</h3>Volcker’ın başarısının yansımaları, yaklaşık 40 sene sürdü. 2020’lere geldiğimizde ise ABD, yeniden yüksek enflasyon tartışmalarının ortasında kaldı. Pandemi kısıtlamalarının başladığı Mart 2020’de %1,5 olan yıllık enflasyon, Mayıs 2022’de %8,6 ile son 40 yılın zirvesine çıktı. Buna karşılık, uzun bir süre enflasyonun “geçici” olduğuna dair söylemlerde bulunan hâlihazırdaki Fed Başkanı Powell, sene başında “Belki de 'geçici' terimini bırakmanın zamanı gelmiştir,” diyerek şahin olarak tanımlanan daraltıcı para politikasının sinyallerini verdi.Geçen yıl kasım toplantısıyla varlık alımlarının hızını düşürmeye başlayan Fed, mart ayında varlık alım operasyonunu tamamlayarak faiz artışlarına başladı. Banka, mart ayında 25 baz puan artışla 2018'den bu yana ilk kez faiz artırımına giderken mayısta, 50 baz puan ile 2000 yılından bu yana en hızlı faiz artışını gerçekleştirdi. Son olarak, haziran toplantısında faizler, 75 baz puan artışla %1,50-1,75 aralığına yükseltildi. Böylece, 1994’ten bu yana tek seferde en hızlı faiz artışı gerçekleştirilmiş oldu.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Neden karşılaştırılıyor?</h3>ABD’de seneler sonra yükselen enflasyon ve ardından gelen faiz artışları, doğal olarak akıllara 1960 ve 1970’lerdeki yüksek enflasyon dönemini getirirken iki dönem sıkça karşılaştırılmaya başlandı. İki dönemin karşılaştırılmasının en büyük nedeni, her iki dönemde de enflasyonun genellikle düşük olduğu uzun bir süreden sonra hızla yükselmeye başlaması; ancak dönemler arasında ciddi farklılıklar olduğunu da göz ardı etmemek gerekiyor.Öncelikle benzerliklere bakacak olursak; iki dönemde de ağır fedaral harcamalar talebi artırırken enflasyonun yükselişinde etkili oldu. 1960 ve 1970’lerde, Vietnam savaşı ve “Büyük Toplum” programları; 2020’li yıllarda ise Covid-19 pandemisi devlet harcamalarını artırdı. 1970’lerde petrol krizi nedeniyle küresel enerji ve gıda fiyatlarında yaşanan şokların bir benzeri de günümüzde, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali nedeniyle yaşanmaya başlandı.Öte yandan, iki dönem arasında kritik farklılıklar da var. ABD’de Volcker öncesi dönemde, Fed’in faiz oranlarını yükselterek enflasyonla mücadele etme eğilimi, ekonomiyi yavaşlatma ve işsizliği artırma ihtimali nedeniyle siyasi direnişle karşılaşıyordu. Dolayısıyla Volcker, oldukça sert bir siyasi iklimde zor kararların insanı olmuştu. Buna karşılık, mevcut Fed Başkanı Powell’ın enflasyonu düşürme çabaları, en azından şimdiye kadar hem Beyaz Saray hem de Kongre'den hatırı sayılır bir destek <a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/2022/06/14/opinion/inflation-stagflation-economy.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">görüyor</a>.Ayrıca bazı ekonomistler, günümüzdeki Fed’in Volcker dönemine kıyasla enflasyon çok daha düşük seviyelerdeyken faiz artırımlarına başladığına ve bu nedenle Powell’ın Volcker kadar agresif bir tutum sergilemek zorunda kalmayacağına <a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/2022/03/14/business/economy/powell-fed-inflation-volcker.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">dikkat çekiyor</a>. 40 yıl önce enflasyon yükselirken Fed yetkilileri, işgücü piyasasına çok fazla zarar vermekten endişe ettikleri için faiz oranlarını yükseltme konusunda daha çekimser davranmışlardı. Hızlı hareket etme konusundaki bu isteksizlik, enflasyonun ancak sert tedbirler sonucunda düşmesine neden olmuştu. Günümüzde ise Fed, kimilerine göre geç kalmış olsa da enflasyon henüz çift haneli rakamlara ulaşmadan sıkı para politikası uygulamaya başladığı için çoğu tüketici ve yatırımcı, maliyetlerin çok geçmeden daha düşük seviyelere dönmesini bekliyor.&nbsp;<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Şimdi ne olacak?</h3>Fed, son toplantısında bu yıla ilişkin enflasyon tahminini yükseltirken büyüme beklentilerini düşürdü. Enflasyon tahmini, 2022 için %4,3’ten %5,2’ye; 2023 için %2,7’den %2,6’ya, 2024 için %2,3’ten %2,2’ye çekildi. ABD ekonomisinin bu yıla ilişkin büyüme tahmini ise %2,8'den %1,7'ye düşürüldü. Tahminlerde yapılan değişiklik, Fed’in önümüzdeki dönemde enflasyonda hızlı bir düşüş beklemediğini gösteriyor; nitekim bu durum da “enflasyonla koşulsuz-şartsız bir şekilde savaşacağını” belirten Powell’ın gittikçe daha çok Volcker’ın agresif politikasına yaklaşma ihtimalini artırıyor.Eski Hazine Bakanı Larry Summers'ın kaleme aldığı yakın tarihli bir makale, Powell’ın enflasyonu hedeflendiği gibi %2’ye düşürmesi için 40 yıl önceki kadar sert önlemler alması gerektiğini öne sürüyor. Princeton Üniversitesi’nden bir profesör ise son dönemde sıkça gündeme gelen resesyon riskine dikkat çekerek “Kalıcı fiyat baskılarıyla başa çıkmak için aşırı agresif eylemler de tehlikeler taşıyor. Ekonomi, işsizliğin hızla arttığı çok şiddetli bir durgunluğa itilebilir,” ifadelerini <a fr-original-style="" href="https://time.com/6186929/federal-reserve-powell-inflation-recession/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kullanıyor</a>.

Pareto

Fed Başkanı Jerome Powell'ın son dönemde başlatılan faiz artışlarıyla "enflasyon savaşçısı" rolüne bürünmesi akıllara Fed'in efsane başkanı Paul Volcker'ı getirdi.

Jimmy Carter ile ilgili hikayeler